3. আমাৰ চাৰিওকাষৰ বস্তুবোৰ (Matter in Our Surroundings)” Class-9th

---

1. তলৰ কোনবোৰ পদাৰ্থ ?

চকী, বায়ু, প্রেম, গোন্ধ, ঘৃণা, বাদাম, চিন্তা, ঠাণ্ডা, ঠাণ্ডা-পানীয়, সুগন্ধি দ্রব্যৰ সুবাস।

পদাৰ্থ হ’ল:

• চকী


• বায়ু


• গোন্ধ


• বাদাম


• ঠাণ্ডা-পানীয়


• সুগন্ধি দ্রব্যৰ সুবাস

পদাৰ্থ নহয় (কাৰণ ই অনুভৱ বা মানসিক অৱস্থা):

• প্রেম


• ঘৃণা


• চিন্তা


• ঠাণ্ডা (ই উত্তাপৰ অভাৱ, কোনো বস্তু নহয়)

টোকা: পদাৰ্থ সেই বস্তু যাক ইন্দ্ৰিয়দ্বাৰা অনুভৱ কৰিব পাৰি, যাৰ ভৰ, আয়তন থাকে, আৰু স্থান অধিকাৰ কৰে।

২. তলৰ পর্যবেক্ষণটোৰ কাৰণ দর্শোৱা। উত্তপ্ত অৱস্থাত থকা বস্তুৰ গোন্ধ কেইবামিটাৰ দূৰৰ পৰা পোৱাযায়। কিন্তু ঠাণ্ডা বস্তুৰ গোন্ধ পাবলৈ ওচৰলৈ যাব লাগে। কিয় ?

কাৰণ:

• উত্তপ্ত বস্তুৰ কণিকাবোৰৰ গতিশক্তি (kinetic energy) বেছি হয়।


• সেয়া বেছিকৈ বায়ুত মিশ্ৰিত হয় আৰু তীব্ৰ গতিত দূৰলৈ বিস্তাৰিত হয়।


• ঠাণ্ডা বস্তুৰ কণিকাবোৰৰ গতি কম — সেইবাবে গোন্ধ বায়ুত সহজে নাফুটে বা দূৰলৈ নাযায়।

 3. এজন ডুবাৰুৱে পুখুৰীৰ পানীত সোমাব পাৰে – কিয় ?

উত্তৰ:

• পানী এটা পদাৰ্থৰ দ্ৰৱ (liquid) অৱস্থা।


• দ্ৰৱৰ কণিকাবোৰৰ মাজত অল্প ফাঁক থাকে আৰু সিহঁতে সৰকিব পাৰে।


• সেইবাবে ডুবাৰুৱে পানীৰ কণিকাবোৰক ঠেলি ভিতৰত সোমাব পাৰে।

এইটো পদাৰ্থৰ কণিকাৰ মাজত ফাঁক থকাৰ আৰু সৰকিবলৈ সক্ষম হোৱাৰ ধর্ম।

4. কঠিন পদাৰ্থৰ তুলনাত জুলীয়া পদাৰ্থৰ ঘনত্ব কম। কিন্তু দেখিছানে- বৰফ পানীত ওপঙে; কিয়বাৰু ?

উত্তৰঃ সাধাৰণতে, ঘনত্ব (Density) বেছিকৈ থকাৰ বাবে কঠিন পদাৰ্থ পানীৰ তুলনাত তললৈ ধৰে। কিন্তু বৰফ (Ice) – যি পানীৰেই কঠিন অৱস্থা – পানীত ওপঙে। এইটো ঘটাৰ কাৰণ হৈছে:

কাৰণসমূহঃ

1.      বৰফ গঠনৰ বিশেষ ব্যৱস্থা (Structure of Ice):

o    বৰফত পানীৰ অণুবোৰ H₂O এক বিশেষ ধৰণে জড়িত থাকে – যাক hydrogen bonding বোলা হয়।

o    এই বন্ধনবোৰৰ বাবে বৰফত অণুবোৰ ছিটিকি-ছিটিকি (spread out) অৱস্থাত থাকে।

o    ফলত বৰফত শূন্যস্থান (empty space) বেছি থাকে।

2.      ঘনত্ব কম হৈ পৰে (Lower Density):

o    সেই ছিটিকি ধাৰণাৰ বাবে বৰফৰ একক আয়তনত অণুৰ সংখ্যা পানীৰকৈ কম।

o    সেয়ে বৰফৰ ঘনত্ব পানীৰ তুলনাত কম হয়।

o    ঘনত্ব (Density) = ভৰ (Mass) ÷ আয়তন (Volume)

3.      বৰফ ওপঙে (Ice Floats):

o    যেতিয়া ঘনত্ব কম থাকে, বস্তুটো ওপঙে।

o    বৰফৰ ঘনত্ব ≈ 0.917 g/cm³

o    পানীৰ ঘনত্ব ≈ 1.0 g/cm³

o    সেয়ে বৰফ পানীত ওপঙে।

উপসংহাৰ (Conclusion):

যদিও সাধাৰণতে কঠিন পদাৰ্থৰ ঘনত্ব জুলীয়া পদাৰ্থৰ তুলনাত বেছি, বৰফই এক ব্যতিক্ৰম।
বৰফৰ অণুবোৰৰ বিশেষ গঠনৰ বাবে তাৰ ঘনত্ব পানীৰ তুলনাত কম, সেয়ে বৰফ পানীত ওপঙে।

ইয়াৰ বাবে বৰফে নদী বা হ্ৰদৰ ওপৰত ওপঙি থাকে, আৰু পানীখন তলত হিয়াৰ পৰা কেতিয়াও সম্পূৰ্ণভাৱে বৰফ নহয়।

পদার্থৰ কণিকাবোৰৰ বৈশিষ্ট্য বিলাক কিকি ?

1. সকলো পদাৰ্থ সৰু কণিকাৰ পৰা গঠিত।
2. এই কণিকাবোৰ সদায় গতি কৰি থাকে।
3. কণিকাবোৰৰ মাজত ফাঁক থাকে।
4. এই কণিকাবোৰৰ মাজত আকর্ষণ বল থাকে।
5. উত্তাপ দিলে কণিকাবোৰৰ গতি বেছি হয়।