অনুশীলনী

---

1. তলৰ উষ্ণতাবিলাক ছেন্টিগ্ৰেডত (°C) প্ৰকাশ কৰা: °C = K - 273

(a) 293 K = 293 - 273 = 20°C

(b) 470 K = 470 - 273 = 197°C

2. তলৰ উষ্ণতাবিলাক কেলভিনত (K) প্ৰকাশ কৰা: K = °C + 273

(a) 25°C = 25 + 273 = 298 K

(b) 373°C = 373 + 273 = 646 K

3. কাৰণ দর্শাও:

(a) খোলা ঠাইত নেফথেলিন বল কেইদিনমান থৈ দিলে নাইকিয়া হয় -

উত্তৰ: নেফথেলিন উৎলন (sublimation) দ্বাৰা কঠিন অৱস্থাৰ পৰা পোনপটীয়া বাষ্পত পৰিণত হয়, কাৰণ ইয়াৰ কণাবোৰৰ মাজত আকর্ষণ বল কম।

(b) দূৰৰ পৰাই আতৰৰ গোন্ধ পোৱা যায় -

উত্তৰ: আতৰৰ গেছীয় কণাবোৰে বিপুলভাৱে বিস্তাৰ আৰু ডিফিউজন (diffusion) দ্বাৰা বায়ুত পৰিসৰি ধৰি লয়, যাৰ ফলত দূৰত্বতো গোন্ধ পোৱা যায়।

4. কণিকাবোৰৰ মাজৰ আকর্ষণ বল উৰ্দ্ধক্রমত সাজো (বেছি পৰা কম):

চেনি > পানী > অক্সিজেন

চেনি (কঠিন) - বেছি আকর্ষণ
পানী (তরল) - মধ্যম
অক্সিজেন (গেছ) - সৰু আকর্ষণ

5. তলৰ উষ্ণতাত পানীৰ ভৌতিক অৱস্থা:

উষ্ণতা অনুযায়ী পানীৰ অৱস্থা:

(a) 25°C – তরল (Liquid)

i. এই উষ্ণতা সাধাৰণ কক্ষ উষ্ণতা।

ii. পানীৰ গলনাঙ্ক (0°C) আৰু উতলাঙ্ক (100°C)-ৰ মাজত।

iii. পানী এই উষ্ণতাত তরল ৰূপত থাকে।

(b) 0°C – তরল অথবা বৰফ (solid), পৰিস্থিতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে

i. এই উষ্ণতা পানীৰ গলনাঙ্ক।

ii. যদি বাহ্যিক চাপ সাধাৰণ হয়, আৰু তাপ দিয়াহে থাকে → বৰফ গলি পানী হব।

iii. যদি উল্টো অৱস্থাত থাকে → পানী জমাট হৈ বৰফ হব।

iv. সুতরাং, এই উষ্ণতাত তরল অথবা কঠিন (বৰফ) দুয়ো হ'ব পাৰে।

(c) 100°C – উতল (Boiling), গেছলৈ পৰিবৰ্তন

i. এই উষ্ণতা পানীৰ উতলাঙ্ক (Boiling Point)।

ii. পানী এই উষ্ণতাত উতলি, গেছত (বাষ্প) পৰিণত হয়।

iii. ই হৈছে তরল → গেছ পৰিবৰ্তনৰ পইণ্ট।

6. (a) সাধাৰণ উষ্ণতাত পানী জুলীয়া — যুক্তি সহ ব্যাখ্যা:

i. 25°C বা কক্ষ উষ্ণতা পানীৰ গলনাঙ্ক (0°C) আৰু উতলাঙ্ক (100°C)-ৰ মাজত, সেয়েহে পানী তরল অৱস্থাত থাকে।

ii. এই তাপমাত্রাত পানীৰ কণাবোৰৰ মাজত মধ্যম শক্তিৰ আকর্ষণ বল থাকে। কণাবোৰ একে ঠাইত নিৰ্দিষ্টভাৱে আবদ্ধ নহয়, কিন্তু একেবাৰে স্বাধীনো নহয়।

iii. সেয়েহে পানীয়ে নিজা ৰূপ ধৰি ৰাখিব নোৱাৰে, কিন্তু আয়তন নিৰ্দিষ্ট থাকে — ই তরল (liquid) অৱস্থাত থাকে

(b) সাধাৰণ উষ্ণতাত লোৰ আলমাৰিটো কঠিন — যুক্তি সহ ব্যাখ্যা:

i. লোহাৰ গলনাঙ্ক হৈছে প্ৰায় 1538°C, যি সাধাৰণ উষ্ণতাৰ (25°C) তুলনাত বহুত বেছি।

ii. সাধাৰণ উষ্ণতাত লোহাৰ কণাবোৰ একে ঠাইত ঘনভাবে সজাই থাকে আৰু কেৱল কম্পন কৰে — স্থানান্তৰ নকৰে।

iii. ই কণিকাৰ মাজত উচ্চ আকর্ষণ বলৰ ফলত হয়।

7. 273 K উষ্ণতাত থকা বৰফে একে উষ্ণতাত থকা পানীতকৈ বেছি ঠাণ্ডা কৰে কিয়?

i. বৰফ গলিবলৈ অতিরিক্ত গৰ্মি (latent heat of fusion) গ্ৰহণ কৰে, সেয়া পানীৰ পৰা উত্তপ্তি শোষণ কৰি তাপমাত্রা নিম্ন কৰি দিয়ে, ফলত ঠাণ্ডা বোধ হয়।

8. উতলা পানী আৰু পানীৰ ভাপৰ কোনটোৱে বেছিকৈ পুৰিব ?

i. পানীৰ ভাপ অধিক পুৰিব।
ii. কিয়: ই বেছি গৰ্মি (latent heat of vaporization) লৈ থাকে, যাৰ ফলত ছালত লাগিলেও অধিক তাপ শোষণ কৰে।