2. অধ্যায়-2 : আমাৰ চাৰিওকাষৰ পদার্থবোৰ বিশুদ্ধনে? (IS MATTER AROUND US PURE?)

---

10. সমসত্ত্ব আৰু বিষমসত্ত্ব মিশ্ৰণৰ পাৰ্থক্য লিখা।

সমসত্ত্ব আৰু বিষমসত্ত্ব মিশ্ৰণৰ পাৰ্থক্য পইণ্টৰ আকাৰত তলত দিয়া হৈছে:

1.      গঠন

o    সমসত্ত্ব মিশ্ৰণ: উপাদানসমূহ সমগৰাকিভাৱে মিশ্ৰিত থাকে।

o    বিষমসত্ত্ব মিশ্ৰণ: উপাদানসমূহ অসমগৰাকীভাৱে মিশ্ৰিত থাকে।

2.      চিহ্নিতকৰণ

o    সমসত্ত্ব মিশ্ৰণ: উপাদানসমূহ একে ধৰণৰ দেখা যায়, পৃথক কৰা কঠিন।

o    বিষমসত্ত্ব মিশ্ৰণ: উপাদানসমূহ স্পষ্টকৈ চিনাকি কৰা যায়।

3.      উদাহৰণ

o    সমসত্ত্ব মিশ্ৰণ: লোনা পানী, বায়ু।

o    বিষমসত্ত্ব মিশ্ৰণ: মাটি, বালি-নেমখ।

এইদৰে, সমসত্ত্ব মিশ্ৰণত উপাদানবোৰ একে ধৰণে মিশ্ৰিত হয় আৰু পৃথক কৰা কঠিন, কিন্তু বিষমসত্ত্ব মিশ্ৰণত উপাদানবোৰ স্পষ্টকৈ পৃথক দেখা যায়।

11. পদাৰ্থ বুলিলে কি বুজায় ?

উত্তৰ:
পদাৰ্থ হৈছে এনে বস্তু যাৰ ভৰ (mass) আৰু আয়তন (volume) থাকে। ইয়াক অনুভৱ কৰিব পাৰি আৰু স্থান দখল কৰে। সকলো পদাৰ্থ কণিকাৰ গঠিত।

12.  সমসত্ব আৰু অসমসত্ব মিশ্ৰণৰ মাজত কি পাৰ্থক্য আছে ?

উত্তৰ: 

A. সংযুতি (Composition)

a. সমসত্ব মিশ্ৰণ: সকলো অংশতে একে থাকে।

b. অসমসত্ব মিশ্ৰণ: অংশভেদে ভিন্ন হয়।

B. দৃশ্যমানতা (Visibility)

a. সমসত্ব মিশ্ৰণ: কণিকা দেখা নাযায়।

b. অসমসত্ব মিশ্ৰণ: কণিকা স্পষ্ট দেখা যায়।

C. উদাহৰণ (Examples)

 a. সমসত্ব মিশ্ৰণ: নিমখ পানী, চেনি পানী।

 b. অসমসত্ব মিশ্ৰণ: তেল আৰু পানী, লোহাৰ গুড়ি আৰু বালি।

এইদৰে, সমসত্ব মিশ্ৰণত উপাদানবোৰ সমানভাৱে মিশ্ৰিত থাকে আৰু দেখা নাযায়, কিন্তু অসমসত্ব মিশ্ৰণত উপাদানবোৰ পৃথক দেখা যায়। 

13. দ্রবণ কি? তাৰ দুটা উপাদান কি কি ?

উত্তৰ: দুটা বা ততোধিক পদাৰ্থৰ সমসত্ব মিশ্ৰণক দ্রবণ (solution) বোলে।
উপাদান:

• দ্রাবক (Solvent): যাৰ পৰিমাণ বেছি, যি অন্য পদাৰ্থক গলাই লৈছে।


• দ্রাব্য (Solute): যাৰ পৰিমাণ কম, যি গলি যায়।

উদাহৰণ: চেনি + পানী → পানী (দ্রাবক), চেনি (দ্রাব্য)

14. গাখীৰ, ময়দা আৰু কপাৰ ছালফেটৰ পানীত দ্রবণৰ ধৰণ কি ?

উত্তৰ: তলত পদাৰ্থ আৰু পানীত মিশ্ৰণ অনুসৰি মিশ্ৰণৰ ধৰণ আৰু প্ৰকাৰ পইণ্ট আকাৰত দিয়া হৈছে:

A. কপাৰ ছালফেট + পানী

a. মিশ্ৰণৰ ধৰণ: সমসত্ব মিশ্ৰণ

b. প্ৰকাৰ: দ্রবণ (Solution)

B. ময়দা + পানী

a. মিশ্ৰণৰ ধৰণ: অসমসত্ব মিশ্ৰণ

b. প্ৰকাৰ: প্ৰলম্বন (Suspension)

C. গাখীৰ

a. মিশ্ৰণৰ ধৰণ: অসমসত্ব মিশ্ৰণ

b. প্ৰকাৰ: কলোইড (Colloid)

এইদৰে, বিভিন্ন পদাৰ্থ পানীত মিশ্ৰণ কৰোতে তেওঁলোকৰ মিশ্ৰণৰ ধৰণ আৰু প্ৰকাৰ ভিন্ন হয়। 

15. সংকৰ ধাতু (alloy) কি? এটা উদাহৰণ দিয়া।

উত্তৰ: সংকৰ ধাতু হৈছে দুটা বা ততোধিক ধাতুৰ সমসত্ব মিশ্ৰণ।
উদাহৰণ:

a. পিতল (Brass): প্ৰায় 70% কপাৰ আৰু 30% জিংক থাকে।

16. কিছুমান উদাহৰণ দিয়া য’ত প্ৰবাৰ ধৰণ বেলেগ হয়:

a. Solid in Liquid (ঘন পদাৰ্থৰ দ্ৰৱ পদাৰ্থত মিশ্ৰণ)

উদাহৰণ: চেনি পানীত

b. Gas in Liquid (গেছৰ দ্ৰৱ পদাৰ্থত মিশ্ৰণ)

উদাহৰণ: ছ'টা পানী (CO₂ in water)

c. Gas in Gas (গেছৰ গেছত মিশ্ৰণ)

উদাহৰণ: বায়ু (O₂, N₂, CO₂)

d. Solid in Solid (ঘন পদাৰ্থৰ ঘনত মিশ্ৰণ)

উদাহৰণ: সংকৰ ধাতু (Brass)

এইদৰে, মিশ্ৰণ বিভিন্ন ধৰণৰ হ’ব পাৰে, আৰু সেইবোৰৰ উদাহৰণ অনুসৰি প্ৰবাৰৰ ধৰণ বুজা যায়।